Miotła zbożowa (Apera spica-venti, rodzina: wiechlinowate; nazywana również: miętlicą, mietłą lub mietelnicą rolową) to jeden z najpowszechniejszych, a jednocześnie najbardziej szkodliwych chwastów występujących w zbożach ozimych i jarych. Zalicza się ją do chwastów jednorocznych, jednoliściennych, segetalnych (mających zbliżony cykl życiowy do rośliny uprawnej).
Miotła zbożowa to gatunek wyjątkowo inwazyjny (występuje na 80% powierzchni upraw zbożowych w Polsce), o wysokim stopniu tolerancji na różne warunki środowiskowe. Wytwarza dużą ilość nasion (nawet do czterech tysięcy na roślinę), które są w stanie zachować swoją żywotność przez dziesiątki lat.
W związku z tym zwalczanie miotły zbożowej bywa bardzo uciążliwe i wymaga zastosowania nowoczesnych metod ochrony roślin.
Jak rozpoznać miotłę zbożową?
Miotła zbożowa rozpoczyna wzrost już przy temperaturze 0ºC, kiedy zboża pozostają jeszcze w fazie spoczynkowej. Środkowy liść młodej rośliny jest wąski, delikatny i lekko skręcony, z wyraźnie zaostrzonym końcem. Starsze liście są płaskie, niezbyt długie i szorstko owłosione. Języczek liściowy jest zaostrzony
i postrzępiony. Roślina posiada u nasady charakterystyczne czerwone zabarwienie. Rozwija płytki, ale bardzo gęsty system korzeniowy. Miotła wymaga dużej wilgotności gleby – jej kiełkowaniu i dalszemu rozwojowi sprzyjają częste deszcze w okresie jesienno-wiosennym.
Szkodliwość miotły zbożowej
Miotła zbożowa rośnie nawet wówczas, gdy zboża pozostają jeszcze w stanie zimowego spoczynku.
W związku z tym już na początku sezonu wegetacyjnego staje się bardzo konkurencyjna względem zbóż, ograniczając roślinom uprawnym dostęp do wody i składników pokarmowych. Miotła zbożowa, podobnie jak większość zbóż, zakwita latem (VI – VIII), ale jej nasiona dojrzewają wcześniej niż nasiona zbóż i mogą zostać wcześniej rozsiane – zachowując zdolność kiełkowania nawet przez kilka lat.
Jak zapobiegać miotle zbożowej?
W przypadku miotły zbożowej, podobnie jak w przypadku pozostałych chwatów, obowiązuje zasada, że lepiej zapobiegać, niż zwalczać. Profilaktyka przed miotłą zbożową opiera się przede wszystkim na wysiewie wysokiej jakości ziarna, pochodzącego ze sprawdzonego źródła, zmianie materiału siewnego co kilka lat, regularnym czyszczeniu sprzętu wykorzystywanego do zbioru i wysiewu nasion oraz systematycznym monitorowaniu obrzeży pól uprawnych i dokładnemu oczyszczaniu ich z kiełkujących chwastów.
Zwalczanie chemiczne miotły zbożowej
Ze względu na dużą inwazyjność gatunku, jakim jest miotła zbożowa – często jedynym skutecznym sposobem jej zwalczenia jest przeprowadzenie zabiegów z użyciem chwastobójczych środków ochrony roślin. W Polsce do zwalczania miotły w zbożach ozimych najczęściej wykorzystywane są herbicydy z grupy sulfonylomoczników, jak np. chlorosulfuron, tifensulfuron metylowy, sulfosulfuron oraz izoproturon, chlorotoluron (związki z grupy pochodnych mocznika), czy diflufenikan (związek z grupy fenoksynikotynoanilidów).
Niestety, coraz częściej chemiczne środki chwastobójcze okazują się mało efektywne. Ma to związek z narastającym zjawiskiem oporności miotły zbożowej. By uniknąć sytuacji, w której oprysk herbicydem okazuje się nieskuteczny – stosuje się preparaty łączące w sobie kilka różnych substancji aktywnych. Zabiegi wykonuje się dwukrotnie (jesienią oraz wiosną), każdorazowo dobierając środek do indywidualnych warunków panujących na polu.
