Mszyce (Aphididae) to stosunkowo małe (długość ciała: 1-7 mm), niepozorne szkodniki, należące do owadów najczęściej atakujących rośliny uprawne. Poszczególne gatunki mogą różnić się między sobą wielkością i kolorem, jednak ze względu na charakterystyczne ogonki i syfony służące wydzielaniu spadzi
– trudno je pomylić z innymi owadami.
W samej Polsce znanych jest blisko 700 gatunków mszyc. Szkodniki te występują w całym okresie wegetacji – w trawach, zbożach, rzepaku, ziemniakach, burakach oraz kukurydzy.
Szkodliwość mszyc
Wbrew swoim niewielkim rozmiarom mszyce stanowią ogromne zagrożenie dla jakości i wielkości plonu. Straty gospodarcze, wynikające z bezpośredniej szkodliwości mszyc, mogą sięgać nawet 20 kg/ha na jedną mszycę na źdźbło. (Źródło: https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/ochrona-roslin/mszyce-kosztowne-szkodniki-zboz,71721.html)
Szkodliwość bezpośrednia mszyc
Zagrożenie dla roślin uprawnych stanowią zarówno formy dorosłe, jak i larwy mszyc. Owady wysysają soki z tkanek roślinnych, co prowadzi do zakłócenia procesów fizjologicznych w roślinach. Wskutek szkodliwości bezpośredniej mszyc dochodzi do licznych uszkodzeń młodych pędów i liści, wstrzymania wzrostu, pojawienia się przebarwień i galasów, usychania liści, pędów i całych roślin. Uszkodzone tkanki, zainfekowane wydzieliną (spadzią) mszyc, mogą być źródłem wtórnych porażeń chorobotwórczych (grzybowych i bakteryjnych), np. septoriozą plew czy fuzariozą kłosów.
Szkodliwość pośrednia mszyc
Szkodliwość pośrednia mszyc polega na przenoszeniu przez szkodniki wirusów chorobotwórczych, np. wirusa żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV). Ten rodzaj szkodliwości dotyczy form uskrzydlonych (wektorów), mogących migrować z rośliny na roślinę pomiędzy zakończeniem żniw, a ponowną wegetacją zbóż jesienią.
Mszyce w zbożach
Kolonie mszyc żerujące w zbożach to jeden z głównych czynników ograniczających wielkość plonu. Występują powszechnie, masowo i każdego roku – we wszystkich gatunkach zbóż uprawianych w Polsce. Do gatunków mszyc, które najczęściej można spotkać na plantacjach zbóż należą: mszyca czeremchowo-zbożowa (aż 70-80% populacji wszystkich mszyc w zbożach), mszyca zbożowa oraz mszyca różano-trawowa. Na uprawy zbóż mszyce nalatują od połowy maja, a największym problemem jest ich wyjątkowa płodność: w ciągu wegetacji zbóż potrafią wytworzyć nawet kilkanaście pokoleń. Namnażaniu się osobników sprzyja sucha i ciepła pogoda. Żerują praktycznie na wszystkich organach roślin, żywiąc się ich sokami i uszkadzając młode pędy.
Ochrona przed mszycami
Ze względu na wysoką inwazyjność gatunku, jakim jest mszyca – właściwie przeprowadzone zabiegi profilaktyczne i ochronne należą do obowiązków plantatora.
Ochrona przed mszycami – metody niechemiczne
Zgodnie z założeniami Integrowanej Ochrony Roślin, celem ograniczenia liczebności szkodników należy zadbać o odpowiednie działania profilaktyczne. W przypadku mszyc działania niechemiczne obejmują:
- izolację przestrzenną od innych roślin zbożowych,
- wczesny siew ziarna,
- ograniczanie zachwaszczenia,
- zrównoważone nawożenie, zwłaszcza azotowe,
- stosowanie dobrej jakości materiału siewnego.
Ochrona przed mszycami – metody chemiczne
Ochrona chemiczna insektycydami konieczna jest wtedy, gdy przeprowadzone wcześniej zabiegi metodami niechemicznymi nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. Dobierając środek owadobójczy należy uwzględnić jego selektywność, zakres działania, zalecaną dawkę i optymalną temperaturę działania. Ze względu na nasilające się zjawisko odporności mszyc – zaleca się w miarę możliwości naprzemienne stosowanie środków ochrony roślin, należących do różnych grup chemicznych, działających w odmienny sposób.
