Mączniak prawdziwy – szkodliwość i zwalczanie

Mączniak prawdziwy – warunki rozwoju

Mączniak prawdziwy zbóż i traw jest chorobą wywoływaną przez grzyb Blumeria graminis. Grzyb widoczny jest na porażonych roślinach przez wytworzenie trzonków konidialnych, w których wykształcają się zarodniki konidialne (oidia). Zarodniki te są głównym źródłem infekcji i rozprzestrzeniania się choroby w okresie wegetacji roślin. Choroba występuje na wszystkich gatunkach zbóż oraz wielu gatunkach traw. Największe szkody wyrządza w uprawach pszenicy, jęczmienia, żyta i pszenżyta. W mniejszym stopniu poraża plantacje owsa. 

Objawy chorobowe powstają już jesienią w fazie 2 liścia, a dalszy intensywny rozwój występuje w okresie późnowiosennym oraz letnim. Grzybnia, na początku biała, później szarobiała (stadium konidialne), widoczna jest na pochwach liściowych, źdźbłach, przeważnie po wykłoszeniu, a niekiedy nawet na kłosach. Choroba rozwija się najintensywniej na liściach dolnych (najstarsze), następnie stopniowo „podąża” do góry. 

W sprzyjających warunkach może opanować całe źdźbło łącznie z kłosem. 

Porażenie powoduje zasychanie liści. W skrajnych przypadkach zamiera cała roślina. Patogen rozwija się w temperaturze 5-30 °C, a temperatura optymalna mieści się w zakresie 12-30 °C przy wilgotności względnej powietrza 50-100% (optymalnie > 80%). 

Na porażenie ma wpływ również podatność genetyczna odmian, warunki glebowe, a także nawożenie azotem. Wczesny i zbyt gęsty siew połączony z intensywnym nawożeniem oraz ciepła i wilgotna pogoda sprzyjają rozwojowi mączniaka prawdziwego.

Szkodliwość mączniaka prawdziwego

Szkodliwość choroby jest tym większa im wcześniej doszło do porażenia oraz im większa grzybnia rozwinęła się po infekcji. Do silnego porażenia dochodzi w warunkach bardzo ciepłej wiosny, a silne rozprzestrzenianie się choroby zapewnia nawet niewielka mgła bądź rosa. 

W uprawie jęczmienia choroba występuje bardzo często, powodując straty w plonie ziarna do 25%. Przy czym przeciętnie straty utrzymują się na poziomie 10%. W uprawie pszenicy straty wynoszą średnio 8%, ale przy bardzo silnym porażeniu dochodzą nawet do 40% plonu ziarna.

Czym zwalczać mączniaka prawdziwego?

Wśród metod ograniczających bezpośrednio występowaniu patogenu, najskuteczniejsza jest metoda chemiczna. Jednakże możliwe jest częściowe ograniczenie występowania rozwoju za pomocą preparatów zawierających mikroorganizmy Bacillus subtilis. 

W celu ograniczenia choroby zaleca się wykonanie podorywki i starannej orki w celu zniszczenia resztek pożniwnych, na których dojrzewają kleistotecja (owocniki) grzyba. Zaleca się również unikanie zbyt gęstego siewu, przenawożenia azotem oraz sąsiedztwa form jarych i ozimych tych samych gatunków zbóż.

Substancje aktywne możliwe do zastosowania w uprawach: 

Pszenica: azoksystrobina (Tazer 250 SC), piraklostrobina, dimoksystrobina, fluoksastrobina (Sokół Max 200 EC), biksafen, proquinazid, cyprodynil, fenpropimorf, metrafenon, epoksyknazol, tebukonazol (Zamir 400 EW, Soleil 274 EC, Orius Extra 250 EW, Sokół 460 EC), tiofanat metylowy, bromukonazol (Soleil 274 EC) propikonazol, fluoksypyr, protiokonazol (Sokół Max 200 EC)

Jęczmień: azoksystrobina (Tazer 250 SC), piraklostrobina, fluoksastrobina (Sokół Max 200 EC), biksafen, cyprodynil, fenpropimorf, metrafenon, epoksykonazol, tiofanat metylu, protiokonazol, tebukonazol (Zamir 400 EW, Orius Extra 250 EW, Sokół 460 EC), tiofanat metylu, fluksapyroksad, metkonazol, fenpropidyna, fenpropimorf, metrafenon, protiokonazol (Sokół Max 200 EC) 

Żyto: epoksykonazol, krezoksym metylu, epoksykonazol, spiroksamina (Sokół 460 EC), tebukonazol (Sokół 460 EC), triadimenol (Sokół 460 EC), fenpropidyna, fenpropimorf, protiokonazol (Sokół Max 200 EC), fluoksastrobina (Sokół Max 200 EC), biksafen

Pszenżyto: epoksykonazol, krezoksym metylu, azoksystrobina, fenpropimorf, metrafenon, tiofanat metylu, spiroksamina (Sokół 460 EC), tebukonazol (Sokół 460 EC), triadimenol (Sokół 460 EC), fluksapyroksad, metkonazol, fenpropidyna, protiokonazol (Sokół Max 200 EC), biksafen

Źródło:

• Czembor H . J ., Czembor J . H ., Pietrusińska A ., Domeradzka O . 2010 . Odpor-ność odmian jęczmienia na mączniaka prawdziwego (Blumeria graminis f.sp. hordei) włączonych do badań rejestrowych w Polsce w latach 2007–2009* . Biul . IHAR, 256, 81-96 .
• Jorgensen L.N., Matzen N., 2017: Control of powdery mildew (Blumeria graminis) in cereals using Serenade Lise Nistrup Jørgensen & Niels Matzen, Department of Agroecology, Aarhus University, Flakkebjerg, 4200 Slagelse, Denmark
• Kozdój J, Mańkowski D, Czembor H. J. 2009. Analiza plonu jęczmienia jarego (Hordeum vulgareL.) porażonego mączniakiem prawdziwym (Blumeria graminisf.sp. hordei). Komunikat. Biul. IHAR 254: 65 —74
• Nawracała J . 2004 . Genetyczne podstawy hodowli pszenicy (Triticum aestivum l.). Rozdział w monografii „Zarys Genetyki Zbóż” pod redakcją doc . dr hab . Andrzeja Górnego, Instytut Genetyki Roślin PAN, Poznań, 183–327
• Nieróbca A ., Horoszkiewicz-Janka J . 2006 . Wpływ warunków pogodowych na występowanie grzybów patogenicznych w uprawie pszenicy ozimej. Prog Plant Protection/Post . Ochr . Roślin, 46 (2), 576-579 .
• Panasiewicz K ., Sulewska H ., Koziara W . 2008 . Skuteczność biologicznych i chemicznych środków w ochronie pszenicy twardej przed chorobami grzybowymi. J . Res . Appl . Agric . Engng, 53(4), 30-32 .
• Pietrusińska A . 2010 . Wykorzystanie markerów molekularnych do wprowad-zania genów odporności na rdzę brunatną (Puccinia recondita f. sp. tritici) i mączniaka prawdziwego (Blumeria graminis f. sp. tritici) do pszenicy ozi-mej. Biul . IHAR, 256, 31-44