Faza T2 zbóż to okres intensywnego wzrostu od momentu, w którym liść flagowy jest w pełni rozwinięty (BBCH 37), następnie pochwa liściowa nabrzmiewa (BBCH 41), otwierając się w fazie (BBCH 47) do momentu kiedy rozpoczyna się późny okres rozwoju kłosa (BBCH 49).
Wyleganie podczas intensywnego wzrostu wywołuje obniżenie plonu ziarna: następuje zacienianie oraz ograniczony dostęp do światła limitującego intensywność przyrostu oraz jego jakości: gęstości objętościowej, spadku siły kiełkowania ziarna. Wyleganie najczęściej występuje w okresie od kwitnienia do fazy tworzenia i formowania ziarna. Straty w plonie osiągają poziom 20 – 80%. Efekty te wywoływane są przez zakłócenie przemieszczania substancji asymilowanych przez źdźbło na skutek bariery powstałej na zagięciu źdźbła po wylegnięciu. Efekt wzmaga się podczas stosowania wysokich dawek azotu, uprawy odmian wysokich oraz optymalnych warunków wilgotnościowych.
Skracanie zbóż w T2
Osiągnięcie wysokich plonów z zachowaniem poziomu nawożenia azotowego wymaga podjęcia działań regulacji wzrostu. Wyższe plony po zastosowaniu substancji regulujących wynikają głównie z ograniczenia strat na skutek wylegania. Zmiany morfologiczne bądź natury fizjologicznej umożliwiają uniknięcie strat na skutek wylegania, w konsekwencji zbioru mechanicznego. Aby zrealizować założone działania należy zastosować substancje o charakterze regulatorów wzrostu. Dobrą praktyką stosowania retardantów jest umiejętność oszacowania stanu łanu. Gdy na plantacji optymalnie zagęszczonej w zdrowej kondycji dolne kolanka znajdują się znacznie wyżej od węzłów niż 5, 15, 12 cm odpowiednio dla kolanka pierwszego, drugiego i trzeciego, należy uznać że stosowani regulatorów wzrostu jest zasadne. Wykonanie zabiegu w tym czasie ma na celu przede wszystkim skrócenie ostatniego międzywęźla, czyli dokłosia.
W fazie T2 możemy zastosować grupy substancji o charakterze inhibitorów giberelin (trineksapak etylu – Optimus 175 EC, proheksadion wapnia) bądź substancje promujące syntezę etylenu (etefon – Ephon Top 480 SL). Inhibicja giberelin prowadzi do spadku aktywności auksyn – hormonów promujących dominację wierzchołka wzrostu. Gibereliny to hormony odpowiedzialne za wzrost komórek na długość. W fazie BBCH 49 na skutek działania promieni UV zahamowaniu ulega aktywność giberelin, aktywność ta wzmaga się po 15 dniach po kwitnieniu, następuje intensywne gromadzenie biomasy ziarniaków.
Trineksapak etylu (Optimus 175 EC) jako inhibitor giberelin może być stosowany do fazy BBCH 39 w uprawie pszenicy jarej, ozimej oraz żyta ozimego. Obserwuje się liniową zależność pomiędzy dawką substancji a skutecznością zmniejszania wysokości roślin. Dla przykładu przy dawce 125 g s.a./ha wysokość pszenicy ozimej uległa zmniejszeniu o 20,3%, przy dawce 75 g s.a./ha wysokość roślin zmniejszyła się o 10,6%. Wyższą skuteczność zabiegu osiąga się podczas sezonu o dużej wilgotności. Wzmożone działanie substancji występuje podczas słonecznej i ciepłej pogody.
Znaczenie etefonu
Etefon (Ephon Top 480 SL) to substancja, którą zaleca się stosować od fazy pierwszego kolanka do początku kłoszenia, gdy widoczne są pierwsze wąsy. Oznacza to w praktyce okno zabiegowe długości 5 – 15 dni w zależności od sezonu wegetacji. Kłosy nie powinny podlegać ekspozycji na ciecz roboczą, ze względu na ryzyko sterylizacji kłosa. Gdy, spodziewane są opady deszczu, zabieg nie powinien być wykonany w czasie mniejszym niż 6 godz. od zastosowania. Jeśli czas ten zostanie skrócony, efektywność zabiegu ulegnie zmniejszeniu lub całkowicie zaniknie. Zaleca się stosować substancję na rośliny zdrowe, gdy spodziewana jest utrata plonu na skutek wylegania, w innym przypadku etefon może zmniejszyć plon ziarna. Zmniejszenie plonu ziarna wynika głównie z mniejszej ilości ziaren w kłosie oraz mniejszej masy tysiąca ziaren, jednak osiąga się mniejszą wysokość roślin oraz spadek podatności na wyleganie. Należy mieć na uwadze, że etylen jako produkt przemiany etefonu podnosi oporność przewodzenia wody w liściach, co w warunkach bardzo dużego uwilgotnienia gleby przy temperaturze powyżej 32 ˚C może powodować uszkodzenia roślin. Etefon wymaga okresu 7 dni aktywacji działania od momentu zastosowania, dlatego nie obserwuje się działania bezpośredniego po zastosowaniu. Okres działania wynosi 5-7 dni. Opóźnia fazę kłoszenia o 1 do 2 dni oraz dojrzewanie o 1 do 4 dni, jednak okres ten nie jest dłuższy od okresu dojrzewania, w sytuacji gdy rośliny wyległyby.
Stosowanie regulatorów wzrost jest zabiegiem wymagającym dużej obserwacji zarówno stanu fizjologicznego roślin jak również warunków pogodowych. Możliwość zastosowanie substancji chemicznych wymaga dużej precyzji, przede wszystkim właściwego terminu jak również odpowiedniej dawki. W warunkach dużej niepewności warunków pogodowych warto zwrócić uwagę i skorzystać z możliwości zastosowania dawek dzielonych.
Źródła::
- Matysiak, Kinga, 2006:Influence of trinexapac ethyl on growth and development of winter wheat. Journal of plant protection research vol. 46. No 2, 133 – 143.
- Mohammad Hossein Sheikh Mohammadi, Nematollah Etemadi, Mohammad Mehdi Arab, Mostafa Aalifar, Mostafa Arab, Mohammad Pessarakli; 2017: Molecular and physiological responses of Iranian Perennial ryegrass as affected by Trinexapac ethyl, Paclobutrazol and Abscisic acid under drought stress. Plant Physiology and Biochemistry. 111, 129-143.
- Ottman Michael; 2011: Lodging control for wheat and barley in Arizona. College of Agriculture and Life sciences. Arizona 85721
- Ramburan S., P.L. Greenfield, 2007: Use of ethephon and chlormequat chloride to manage plant height and lodging of irrigated barley (cv. Puma) when high rates of N-fertiliser are applied. South African Journal of Plant and Soil Vol. 24, No. 4
- Sterling M., C.J. Baker, P.M. Berry and A. Wade; 2003: An experimental investigation of the lodging of wheat. Agric. For. Meteorol. 119:149 – 165.
- Wojciech Miziniak, Jacek Piszczek, 2015: Influence of mix application of ethephon with adjuvants and nitrogen fertilizers on growth and yield of spring barley. Progress in plant protection (4): 440-445.
