Zaprawianie ziarna zbóż

Zaprawianie ziarna zbóż lub nasion roślin uprawnych wysiewanych do gleby ma na celu ochronę młodych siewek przed porażeniem przez choroby grzybowe. Wśród metod ograniczających porażenie przez patogeny wyróżnia się zaprawianie środkami chemicznymi, oddzielanie mechaniczne materiału porażonego przez patogeny, stosowanie środków biologicznych w formie mikroorganizmów wspierających i chroniących wzrost siewek oraz stosowanie preparatów dopuszczonych w rolnictwie ekologicznym (takich jak wyciągi roślinne). Mechanizm działania środków chemicznych jest różny względem substancji chemicznej oddziałującej na materiał nasienny. Wyróżnia się: 

• działanie dezynfekcyjne ziaren lub nasion, efekt jest krótkotrwały po wysiewie do gleby, 
• działanie dezynfekcyjne wraz z kontaktową ochroną trwającą kilkanaście dni po wysiewie, 
• działanie systemiczne, uznawane za najbardziej skuteczną ochronę, aplikowane w formie suchej lub mokrej zaprawy. 

Mechaniczne oddzielenie porażonego materiału polega na odsianiu lub flotacji porażonych nasion. Porażone nasiona są lżejsze oraz zazwyczaj posiadają jaśniejsze przebarwienia niż nasiona zdrowe.

Zaprawianie ziarna zbóż, czy jest potrzebne?

Choroby grzybowe przenoszone przez nasiona wywołują gnicie nasion, martwicę oraz zmniejszają zdolność ich kiełkowania. Głównymi patogenami roślin zbożowych w klimacie umiarkowanym oddziałującymi negatywnie na ubytek plonu są Fusarium (grzyby wywołujące septoriozę), Microdochium nivale (sprawca pleśni śniegowej), Bipolaris sorokiniana (sprawca zgnilizny korzeni, zgorzeli siewek, plamistości liści, helmintosporiozy oraz czernienia kłosów). Konsekwencją wystąpienia danej choroby są straty w uprawach zbóż. Wystąpienie porażenia przez powyższe patogeny może wystąpić nawet we wczesnych fazach rozwojowych, objawiając się odbarwianiem młodych tkanek, spowolnieniem wzrostu, zmniejszeniem zdolności do krzewienia, czy zmniejszenia wypełnienia ziarna. 

Stosowanie zapraw nasiennych jest jednym z najtańszych i skutecznych sposobów ochrony roślin. Zastosowanie zaprawy nasiennej szczególnie w sezonach o dużej presji chorób pozwala osiągnąć zwyżkę plonu +5% w porównaniu do upraw zbóż niezaprawianych. 

Czym zaprawiać ziarno zbóż?

Najbardziej skuteczną i najpełniejszą ochronę przed grzybami osiąga się poprzez zastosowanie kombinacji mieszanej – zastosowania zapraw wraz z ochroną nalistną. Rocznie w skali globalnej z powodu braku ochrony, utrata plonu na skutek całkowitego braku ochrony, a w konsekwencji silnego porażenia roślin, sięga nawet do 20%. Jednakże, w skrajnych przypadkach straty osiągają poziom nawet 70% plonu pszenicy.

Stosowanie zapraw nasiennych to ochrona plantacji przed nasilonym porażeniem przez patogeny. Wśród substancji aktywnych najbardziej rozpowszechnionych jako zaprawy nasienne pojawiają się fenylopirole, triazole (Orius Universal 75 ES, Orius Extra 02 ES, Gizmo 60 FS) czy imidazole (Orius Universal 75 ES). Zastosowanie substancji z grup strobiluryn czy karboksamidów daje lepsze rezultaty podczas ochrony nalistnej, przedłużając aktywność oraz zdolność gromadzenia plonu za pomocą liścia flagowego.

Stosując zaprawianie ziarna należy pamiętać, że materiał nasienny nie może być przechowywany przed długi czas za względu na spadek siły kiełkowania nasion. Po upływie 180 dni od wykonania zaprawiania siła kiełkowania nasion, żyta oraz pszenżyta zmniejsza się średnio 12- 15% (wzrasta udział ziaren martwych) względem materiału niezaprawionego. Dla pszenicy ilość martwych nasion może osiągnąć nawet próg do 40%. 

Źródło:

• Katarzyna Panasiewicz, Agnieszka Faligowska, Grażyna Szymańska; 2012: Evaluation of sowing value and vigor of dressed grain of winter triticale and rye depending on the cultivar and period of storage, Progress in plant protection 52(3).
• Luca Capo and Massimo Blandino Minimizing Yield Losses and Sanitary Risks through an Appropriate Combination of Fungicide Seed and Foliar Treatments on Wheat in Different Production Situations. Agronomy 2021, 11, 72.
• Wiewióra Barbara, 2006: Bipolaris sorokiniana (Sacc.) Shoem. — identyfikacja, biologia oraz znaczenie w uprawie zbóż. Biuletyn IHAR, Nr 242, 131-139.