Zwalczanie perzu i chwastnicy jednostronnej

Chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli) to gatunek o szeroko rozpowszechniony wśród roślin uprawnych na terenie całego kraju. Nadmierny rozwój chwastu odznacza się dużą szkodliwością, poprzez zmniejszenie plonu uprawianej rośliny. Masowo występuje w uprawie okopowych, powodując utrudnienia oraz wzrost kosztów zbioru. Stwierdzono, że już 10 okazów chwastnicy w ziemniakach obniża istotnie ich plon. Bardzo dobre warunki wzrostu i rozwoju znajduje chwastnica w uprawie kukurydzy. W sezonach wegetacyjnych sprzyjających rozwojowi może stanowić 50% wartości ogólnego zachwaszczenia kukurydzy. 

Chwastnica jednostronna, co warto wiedzieć

Rozwój chwastnicy warunkowany jest gatunkiem rośliny uprawianej w plonie głównym. Chwast może osiągnąć wysokość do 100 cm, a korzenie wiązkowe sięgają do 50 cm w głąb gleby. W uprawie ziemniaka rośliny wykształcają niższe źdźbła (ok. 60 cm wysokości) o kępach bardziej szerokich w porównaniu do upraw buraków czy kukurydzy. Możliwości reprodukcyjne ściśle zależą od uprawianej rośliny, w której chwast rozwija się. Przy czym trwałość nasion wynosi 3-7 lat. 

Przy prawidłowej agrotechnice pojedyncza roślina wytwarza określoną liczbę nasion: ok. 970 szt. (kukurydza), 7400 szt. (burak) oraz na plantacji niechronionej ziemniaka 12200 szt. (system konwencjonalny) i 4700 szt. (system ekologiczny).

Chwastnica kiełkuje, gdy temperatura gleby wynosi 10-15 °C. Okres kwitnienia przypada na miesiące od lipca do września. 

Ważnym elementem jest poziom zachwaszczenia plantacji. Przy biomasie chwastów do 5 t ś.m./ha obniżenie plonowania ziemniaków jest nieistotne, zaś tam gdzie osiąga poziom bardzo wysoki straty w plonowaniu wynoszą do 50% plonu bulw. Biorąc pod uwagę plonowanie plantacji istnieje bardzo ścisła zależność pomiędzy ilością chwastów oraz ich masą, a plonem. W okresie zwierania międzyrzędzi plon bulw ziemniaka w większym stopniu zależy od ilości chwastów niż od ich masy ogólnej. W okresie przed zbiorami występuje odwrotna zależność, plon końcowy bardziej determinuje ogólna biomasa chwastów niż ich liczba na jednostce powierzchni. 

Zachwaszczenie na poziomie 50 szt/m² skutkuje przyrostem biomasy do 10 t/ha. Próg ekonomicznej szkodliwości dla buraka wynosi 5 szt./m².

Ogólna prawidłowość wskazuje, że gdy liczba chwastów przed zbiorem wzrośnie o 1/m² powoduje to spadek plonu ogólnego o 0,23 t i plonu frakcji handlowej bulw o 0,28 t z 1 ha. Wzrost biomasy chwastów o 1 t/ha obniża plon odpowiednio o 2,6 i 3,2 t/ha. Wykazano, że na polach zachwaszczonych wydzieliny korzeniowe wykazują działanie allelopatyczne hamując wschody selera (nawet o 50%) oraz rzeżuchy.

Zwalczanie chwastnicy jednostronnej w warzywach i ziemniakach

Jednym z zabiegów wykorzystywanych do ograniczania zachwaszczenia w uprawach warzywniczych jest ściółkowanie. W uprawie kapusty bądź papryki uzyskano zmniejszenie zachwaszczenia o 39-58% (ściółka żyta ozimego z wyką kosmatą). W tych warunkach pielęgnacja mechaniczna umożliwiła całkowite wyeliminowanie zachwaszczenia, jednak efekt był krótkotrwały oraz wystąpiło zachwaszczenie wtórne. 

Chwastnicę jednostronną można zwalczać, mechanicznie, mechaniczno-chemicznie lub chemicznie. Spośród różnych metod, zwalczanie chemiczne daje najwyższe rezultaty ograniczania zachwaszczenia. W ziemniaku wśród substancji przeznaczonych do walki z chwastnicą wyróżnia się: fluazyfop-P-butylu (Fusilade Forte 150 EC), prosulfokarb, propachizafop, kletodym, metobromuron, chlomazon, chizalofop-P-etylu, rimsulfuron, pendimetalinę, flufenacet, metobromuron, kletodym.

W uprawach warzywniczych większość substancji stosowanych w uprawie ziemniaków można stosować przy uprawie różnych gatunków warzyw. Jednakże należy uwzględnić dobór substancji do uprawianej rośliny: 

• fluazyfop-P-butylowy, czyli Fusilade Forte 150 EC: marchew, pasternak, pietruszka korzeniowa, burak ćwikłowy, chrzan, rzepa, brukiew, rabarbar, rzodkiew, rzodkiewka, szparagi, seler korzeniowy, cebulę, czosnek, bób, sałatę, endywię, botwinkę, szczypiorek, pietruszka naciowa, koper włoski); 
• kletodym (marchew, kapusta głowiasta, cebula); 
• chizalofop-P-tefurylu (cebula, marchew); 
• pendimetalina (cebula z siewu i z dymki, czosnek, kapustę głowiasta biała i czerwona, kalafior, brokuł, seler korzeniowy i naciowy, koper włoski, szparagi, rabarbar, chrzan, kapusta włoska, kapusta brukselska, kalafior, jarmuż, kalarepa, sałata, ogórek, dynia); 
• chlomazon (fasola, marchew, ogórek), 
• chizalofop-P-butylu (cebula, marchew, seler korzeniowy, rzepa biała i czarna, burak ćwikłowy, brukiew, kapusta głowiasta biała i czerwona, fasola szparagowa, topinambur, pasternak, bób, czosnek, kalafior, brokuł, fosola, pietruszka); 
• rimsulfuron (pomidor).

Perz właściwy, co warto wiedzieć

Perz właściwy (Agropyron repens), to pospolity chwast występujący na wszystkich rodzajach gleb, z wyjątkiem wysokich gleb torfowych. Jeden z najbardziej uciążliwych chwastów obecny na ponad 80% gruntów ornych. Zdolność do wytwarzania podziemnych rozłogów, sięgających do 140 metrów z jednej rośliny. Co daje początek ponad 200 pędom nadziemnym. Kłącza perzu wydzielają do środowiska substancje chemiczne o działaniu allelopatycznym zaburzające pobieranie składników pokarmowych, zwłaszcza azotu i potasu, np. przez kukurydzę. Przeciętna produktywność perzu kształtuje się na poziomie 100-500 ziarniaków, które zachowują żywotność do 10 lat.

Perz w naszych warunkach klimatycznych kwitnie od czerwca do września. Przeprowadzono w naszym kraju doświadczenia, które ukazały, że perz występując w nasileniu 65, 390 i 745 pędów na m² , powoduje redukcję plonu kukurydzy odpowiednio o 12, 16 i 37%. Progi szkodliwości dla roślin uprawnych mieszczą się natomiast w przedziale 10-60 pędów na m².

Zwalczanie perzu w warzywach i ziemniakach

W uprawach ziemniaka walkę z zachwaszczeniem perzem prowadzi się na sposób mechaniczny, uszkadzając pędy i rozłogi. Jednak metoda ta jest mało skuteczna ze względu na możliwości regeneracyjne rozłogów po uszkodzeniu. Najczęściej podejmuje się chemiczną metodę uznawaną jako najskuteczniejszą. Zwalczanie perzu dotyczy wówczas zastosowania jednej z substancji: fluazyfop-P-butylu, chizalofop-P-etylu, propachizafop, rimsulfuron, cykloksydym, kletodym. Można zastosować również glifosat, jednak należy to uczynić przed wschodami, na młode rośliny lub jako zabieg po zbiorach roślin głównych.

W uprawach warzywniczych do walki z perzem stosuje się także metody mechaniczne. Jednak skuteczna walka obejmuje zastosowanie jednej z substancji możliwej do użycia w produkcji warzyw: chizalofop-P-etylu, chizalofop-tefurylu, fluazyfop-P-butylu, cykloksydym, propyzamid, rimsulfuron, kletodym.

Podczas wykonywania zabiegów chemicznych należy bezwzględnie przestrzegać szczegółowych zaleceń zawartych na etykiecie preparatów odnośnie upraw, dawek, terminu oraz ogólnych zaleceń.

Podjęcie zwalczania gatunków jednoliściennych chwastów podnosi opłacalność produkcji. Optymalny wariant ochrony będzie uwarunkowany możliwościami technicznymi, następstwem roślin, rodzajem uprawianych gatunków, a nawet odmian. Globalnie straty w produkcji powodowane przez chwasty (34%) są zdecydowanie wyższe niż przez choroby grzybowe (18%) bądź szkodniki (16%).

 

Źródło:

1. Bewick, Thomas A.  Donn G. Shilling, Joan A. Dusky and Deborah Williams, 1994:  Effects of Celery (Apium graveolens) Root Residue on Growth of Various Crops and Weeds, Weed technology, 8, 625-629.
2. Buchholtz K. P.: The influence of allelopathy on mineral nutrition. In: Biochemical interactions among plants. National Academy of Sciences, Washington, 1971, 86-89.
3. Dąbkowska T. Stupnicka-Rodzynkiewicz E, Bintsanga-Malounguidi P. 2007. Wpływ warunków pogodowych i zabiegów odchwaszczających na rozwój chwastów w kukurydzy, ze szczególnym uwzględnieniem Echinochloa crus-galli. Ann. UMCS, Sec. E 62: 117–126
4. Hołdyński Cz. 1991. Charakterystyka botaniczna i ekologiczna zbiorowisk chwastów z udziałem chwastnicy jednostronnej (Echinochloa crus-galli (L.) P.B.) na madach żuławskich. Acad. Agricult. Tech. Olst. 411, Agricultura 53: 19–29.
5. Kapeluszny J., Haliniarz M. 2002. Udział Amaranthus retrofl exus, Chenopodium album i Echinochloa crus-galli w zachwaszczeniu niektórych roślin uprawnych na różnych glebach Lubelszczyzny. Pam. Puł. 129: 93–101.
6. Kohut Małgorzata, Zbigniew ANYSZKA, Joanna GOLIAN, 2013: Zmiany w zachwaszczeniu i plonowanie wybranych gatunków warzyw w zależności od metody ochrony przed chwastami. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, Vol. 58(3)
7. Kwiecińska E., Malick i L.: Plenność Amaranthus retroflexus L., Chenopodium album L. oraz Echinochloa crus-galli (L.) P.B. w różnych siedliskach. Pam. Puł., 2002, 129: 169-174.
8. Oerke E.C. 2006. Crop losses to pests. J. Agr. Sci. 144: 31–43.
9. Paradowski A.: Atlas chwastów. Plantpress, Kraków, 2009, 1-229
10. Pawłowski F., Budzyński B., Dąbek-Gad M.., Grodkowska Z. 1991. Próba ustalenia progu szkodliwości chwastnic jednostronnej (Echinochloa crus-galli (L.) P.B.) w uprawie ziemniaka. Ann. UMCS, Sec. E 46(1): 1–6
11. Raleigh S. M., Flanagan T. R., Veatch C.: Life history studies asrelated to weed control in the northeast. 4 – Quackgrass. Rhode Island Agric. Exp. Stn. Bull., 1962, 365: 1-10
12. Rola H., Rola J., Zaliwski A.: Rozmieszczenie chwastów segetalnych w uprawach rolniczych Polski. IUNG, Wrocław, 2001, 1-42.
13. Rola H., Rola J., Zaliwski A.: Rozmieszczenie chwastów segetalnych w uprawach rolniczych Polski. IUNG, Wrocław, 2001, 1-42.
14. Skrzyczyńska J., Rzymowska Z., Skrajna T. 2002. Znaczenie Chenopodium album L. i Echinochloa crusgalli (L.) P. Beauv. w zachwaszczeniu zbóż jarych i okopowych środkowo-wschodniej Polski. Pam. Puł. 129: 81–92
15. Snopczyński Tomasz 2009 Charakterystyka wybranych gatunków chwastów stanowiących zagrożenie dla uprawy kukurydzy. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach . Studia i Raporty IUNG – PIB 115 Zesz. 18.
16. Stankiewicz J., Hoffman-Kąkol I., Dzienia S., 1993. Plonowanie ziemniaka w zależności od długości przebywania chwastów w łanie. Fragm. Agron. 4, 119-120.
17. Williams E. D., Attwood P. J.: Seed production of Agropyron repens (L.) Beauv. in arable crops in England and Wales in 1969. Weed Res., 1971, 11: 22-30.
18. Williams E. D.: Germination of seeds and emergence of seedlings of Agropyron repens (L.) Beauv. Weed Res., 1971, 11: 171-181.
19. Zarzecka  Krystyna, 2004: OCENA Różnych sposobów odchwaszczania ziemniaka cz. II Zależność pomiędzy zachwaszczeniem a plonowaniem. Acta Sci. Pol., Agricultura 3(2) 2004, 195-202.
20. Zawieja Janina, 2012: Wybrane cechy biologii Echinochloa crus-galli w zależności od miejsca występowanie. Fragmenta Agronomica. 27(2) 2010, 171–176.