Czym jest strip-till?

Strip-till to nowoczesna technologia uprawy gleby, rozwijająca się bardzo mocno na przestrzeni ostatniej dekady. Jest to technologia polegająca na spulchnianiu pasa gleby bez jego odwracania. Uprawa połączona jest bezpośrednio z siewem nasion i nawozów mineralnych. Jako jeden z systemów konserwującej uprawy w ostatnich latach zyskuje na popularności. Jednocześnie jest to technologia bardzo młoda, a jej wpływ na środowisko glebowe, właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne wykazuje małą dynamikę. 

Gleba odmieniona?

Po kilku latach jej stosowania, zauważalne są zmiany we właściwościach fizycznych gleby. Niezależnie od systemu uprawy wilgotność gleby na początku wegetacji (marzec/kwiecień) jest taka sama (zazwyczaj 25-30%). Jednakże wieloletnie eksperymenty polowe jednoznacznie wskazują, że na glebie lekkiej (piaszczystej/gliniastej) uprawianej w technologii strip-till, podczas wegetacji poziom wilgotności gleby w warstwie 0-20 cm jest wyższy o 3-5%, co odpowiada 9-15 mm opadu wody. Szczególnie w latach z deficytem wody. Należy podkreślić że wyższy poziom uwilgotnienia występuje w pasach nieuprawianych. Ponadto stwierdzono, że w sezonach, w których rozkład opadów jest równomierny oraz suma opadów odpowiada wartości średniej z wielu lat, poziom uwilgotnienia gleby pozostaje na podobnym poziomie. 

Mulczowanie gleby w technologii strip-till umożliwia osiągnięcie wyższej trwałości agregatów glebowych. W porównaniu do uprawy orkowej, wodoodporność agregatów glebowych można zwiększyć z 30% do 40-45%. Zdolność do penetracji gleby przez korzenie roślin jest bardzo zbliżona w przypadku pasów uprawianych oraz tam, gdzie wykonuje się orkę. Na pozostałej części, pomiędzy pasami uprawianymi występuje większe zagęszczenie gleby (o 15-20%), co zmniejsza zdolność penetracyjną korzeni nawet o 50%. 

Więcej materii organicznej

Uprawa części powierzchni gleby, a więc mniej intensywne oddziaływanie na powierzchnię gleby pozwala zwiększyć zawartość substancji organicznej, głównie poprzez zmniejszenie intensywności procesów odpowiedzialnych za jej rozkład (mineralizację) i zwiększenie udziału procesów jej tworzenia (humifikacji). Pod tym względem strip-till po 6-8 latach po wprowadzeniu pozwala podwyższyć poziom ogólnej zawartości materii organicznej o 10-15% na glebach, w których jej zawartość oscyluje wokół wartości 1,0% (typowych dla gleb polskich). Wzrostowi temu towarzyszy również zwiększenie udziału trwałej frakcji materii organicznej – kwasów humusowych oraz mniej trwałych kwasów fulwowych. Poprawie ulegają też biologiczne właściwości glebowe takie jak: wzrost ogólnej liczby bakterii (40%), wzrost bakterii celulolitycznych odpowiedzialnych za rozkład wprowadzonej biomasy (25%), wzrost ilości dżdżownic (90%). 

Pasowe oszczędności

Dodatkowym elementem wpływającym na korzyść technologii pasowej jest wzrost oszczędności zużytej energii na uprawę, występuje mniejsze o 20-30 l/ha zużycie paliwa, w porównaniu do uprawy uproszczonej lub orkowej. Pod względem plonowania głównych roślin występuje stabilność plonowania. Poziom uzyskiwanych plonów rzepaku jest znacznie wyższy w technologii pasowej. Jęczmień oraz pszenica plonują na podobnym poziomie, jak w technologii orkowej, jednak występuje tu tendencja korzystna w kierunku uprawy pasowej. 

Technologia strip-till od kilkunastu lat jest badana w wielu krajach europejskich takich jak: Litwa, Czechy, Słowacja, Ukraina, Niemcy, Białoruś, Serbia, Francja, oraz jest stosowana na szeroką skalę w USA, Kanadzie. Ten system uprawy zyskuje na wartości pozytywnie oddziałując na glebę, chroniąc ją przed erozją wodną, wietrzną, a także utratą składników pokarmowych. Technologia ta może stanowić rozwiązanie na pojawiające się coraz częściej anomalie okresu wegetacji oraz przyczynić się do podniesienia stabilności plonowania podstawowych roślin uprawnych.

Źródło:

• Jaskulska, I. & D. Jaskulski (2020) Strip-till one-pass technology in central and eastern Europe: A MZURI pro-til hybrid machine case study. Agronomy, 10.
• Jaskulska, I., K. Romaneckas, D. Jaskulski, L. Gałȩzewski, B. Breza-Boruta, B. Dȩbska & J. Lemanowicz (2020a) Soil properties after eight years of the use of strip-till one-pass technology. Agronomy, 10.
• Jaskulska, I., K. Romaneckas, D. Jaskulski & P. Wojewódzki (2020b) A strip-till one-pass system as a component of conservation agriculture. Agronomy, 10.