Chwasty w zbożach

Możliwość wystąpienia chwastów w uprawach zbożowych zależy od panujących w danym siedlisku warunków środowiskowych, do których rośliny przystosowują swój rozwój. Dzięki temu poszczególne gatunki występują na polach z różną intensywnością. Jednak ich obecność zawsze prowadzi do obniżenia wielkości oraz jakości plonu.

Szkodliwość chwastów w zbożach

Zboża, zwłaszcza ozime narażone są na silne zachwaszczenie gatunkami dwuliściennymi i jednoliściennymi. Chwasty w zbożu są dość trudne do zwalczenia, zwłaszcza wiosną.

Ich szkodliwość przejawia się w różny sposób. Szkodliwe działanie chwastów w zbożach związane jest z konkurencją o składniki pokarmowe, wodę oraz światło. Ich obecność może prowadzić do zahamowania wzrostu zbóż. Dzieje się tak, ponieważ chwasty mają bardzo duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, które często przewyższa zapotrzebowanie zbóż.

Chwasty zbożowe pobierają również znaczne ilości wody z gleby. Ich wczesne pojawienie się – jeszcze przed wschodami zbóż może doprowadzić do wydłużenia siewek roślin uprawnych w związku z konkurencją o światło. Rośliny o wydłużonych łodygach są bardziej podatne na wyleganie. Temu zjawisku sprzyja obecność chwastów w zbożu, które charakteryzują się długimi łodygami (np. przytulia czepna, powój polny).

Obecność chwastów zbożowych przyczynia się do znacznego zacieniania, które wpływa na obniżenie temperatury, co w konsekwencji prowadzi do osłabienia zachodzących procesów fizjologicznych.

Chwasty zbożowe jako żywiciele owadów szkodliwych oraz gospodarze chorób

Chwasty w zbożach przyczyniają się również do rozprzestrzeniania wielu groźnych chorób, gdyż są dla grzybów pasożytniczych gospodarzami i żywicielami pośrednimi. Dla owadów szkodliwych chwasty są żywicielami zastępczymi lub okolicznościowymi.

Chwasty z rodziny wiechlinowatych (trawy) są żywicielami owadów szkodliwych, m.in. ploniarki zbożówki, mszyc oraz pryszczarków zbożowych. Są także żywicielami dla rdzy źdźbłowej i żółtej, mączniaka prawdziwego zbóż oraz chorób podsuszkowych.

Źródła zachwaszczenia i sposoby rozprzestrzeniania chwastów w zbożach

Do głównych źródeł zachwaszczenia możemy zaliczyć glebę, nieoczyszczony materiał siewny, niewłaściwy płodozmian lub nieodpowiednie zmianowanie, oraz powierzchnie nieuprawiane. Chwasty rozprzestrzeniają się na wiele sposobów. Do podstawowych zalicza się przenoszenie przez wiatr, wodę, zwierzęta oraz człowieka. Chwast w zbożu to „udręka” dla każdego rolnika, który chce osiągnąć wysokie i dobre jakościowo plony.

Przyczyny wzrostu zachwaszczenia upraw zbożowych:

• Wprowadzenie uproszczeń w uprawie roli – a zwłaszcza całkowita rezygnacja z uprawy mechanicznej skutkuje znacznym wzrostem zachwaszczenia. Związane jest to głównie ze zwiększeniem ilości i masy chwastów. Brak orki wyraźnie zwiększa zachwaszczenie takimi chwastami jak: perz, mniszek lekarski czy ostrożeń polny.
• Wprowadzenie uproszczonych płodozmianów – o zwiększonym udziale zbóż.
• Stosowanie przez wiele lat tych samych substancji aktywnych, co powoduje uodparnianie się chwastów na pewna grupę środków (ta sama substancja aktywna).
• Intensywne nawożenie – może stać się przyczyną zwiększenia ilości chwastów, które szczególnie preferują gleby zasobne w składniki odżywcze, np. komosa czy gwiazdnica.
• Redukcja zalecanych do stosowania dawek herbicydów.

Miotła zbożowa jako najbardziej uciążliwy chwast w zbożach

Chwastów zbożowych jest wiele. Najbardziej pospolitym i jednocześnie uciążliwym chwastem w zbożach jest miotła zbożowa. W największym natężeniu występuje w zbożach ozimych. Jest jednoroczną rośliną bardzo odporną na niskie temperatury i potrafi przezimować nawet przy utrzymujących się temperaturach poniżej zera. Do wykiełkowania wystarczy jej światło dzienne i dodatnia temperatura. Przeciętnie jedna roślina jest w stanie wyprodukować 2000 drobnych ziarniaków, z łatwością przenoszonych przez wiatr. Jej nasiona charakteryzują się również wysoką zdolnością kiełkowania nawet po wieloletnim zaleganiu w glebie.

Miotłę można spotkać na całym niżu, jak również na terenach podgórskich. Odpowiednie są dla niej gleby lekkie i lekko zawilgocone. Najszybciej rozwija się w lata obfitujące w opady deszczu. Ten chwast w zbożu nie toleruje zasadowego i obojętnego odczynu pH. Miotła zbożowa stanowi poważny problem w uprawach roślin ozimych. W Polsce najczęściej pojawia się zachwaszczenie w przedziale od 250 do 300 roślin na metrze kwadratowym. Miotła zbożowa jest bardzo plenna. Kwitnie wcześniej niż zboża, wysypuje się w okresie żniw, kiedy jej nasiona mogą dostać się do zboża i wraz z nim zostać wysiane w następnym roku.

Zapobieganie wystąpieniu miotły zbożowej w zbożach

Najważniejszym działaniem dotyczącym ochrony zbóż przed miotłą jest dokładne sprawdzenie i wyczyszczenie materiału siewnego bezpośrednio przed wysianiem. Stosowanie prawidłowo rozłożonego obornika oraz płodozmianu z pewnością ograniczy ryzyko zachwaszczenia uprawy zbóż tym chwastem. Wykonywanie po okresie żniwnym wapnowania zmniejszy znacznie możliwość wschodów tego chwastu w zbożu.

Zwalczanie chwastów w zbożach

Właściwa ochrona przed chwastami zbożowymi ma kluczowe znaczenie w osiągnięciu wysokiego plonu. Skuteczne zwalczanie chwastów zbóż w pierwszej kolejności opiera się na znajomości ich biologii oraz na wykonywaniu zabiegów chemicznych zgodnie z zasadami integrowanej ochrony.

Dobór preparatu i terminu wykonania zabiegu ochrony na chwasty w zbożu powinien bazować na progu ekonomicznej szkodliwości danego gatunku chwastu. Jest on jednak trudny do określenia w związku z nierównomiernością ich wschodów oraz szkodliwością, która wynika z zanieczyszczenia ziarna roślin zbożowych.

Kiedy rozpocząć walkę z chwastami w zbożach?

Każdy pojawiający się gatunek chwastu w zbożu wymaga uwagi i skutecznej eliminacji. Walkę z chwastami rozpoczyna się już jesienią. Większość uciążliwych chwastów zbóż ozimych to rośliny, które zimują i wschodzą jeszcze jesienią. Do takich chwastów w zbożach możemy zaliczyć oprócz miotły zbożowej – przytulię czepną, chabra bławatka. Dlatego należy rozpocząć ich eliminację możliwie jak najwcześniej – już podczas zabiegów jesiennych, a zabiegi wiosenne powinny być tylko uzupełnieniem tych jesiennych.

Stosowanie herbicydów do zwalczania chwastów w zbożach

Duży wybór herbicydów (które można znaleźć tutaj) jest przepustką do optymalnego zwalczania chwastów w zbożach. Po zimie niezmiernie ważne jest zastosowanie odpowiednio dobranego herbicydu i dostosowanie jego dawki zarówno do fazy rozwojowej chwastu, jak i zboża. Dotyczy to głównie rolników, którzy nie wykonali zabiegu jesiennego.

Przy stosowaniu herbicydów należy stosować się do zasad integrowanej ochrony roślin, czyli rotacji herbicydów, aby chwasty nie uodporniły się na konkretną substancję aktywną. Stąd należy stosować substancje aktywne, które należą do różnych grup chemicznych. Brak rotacji herbicydów jest przyczyną kompensacji, polegającej na stopniowym zwiększaniu liczebności danego gatunku lub gatunków chwastów na polu. Zjawisko to prowadzi do zwiększenia liczebności gatunków naturalnie odpornych na stosowany herbicyd. W konsekwencji powoduje to wzrost nakładów na walkę z chwastami w zbożach.

Gleba to „bank” nasion chwastów. Wybierając metodę ich zwalczania i dobór właściwych herbicydów, należy kierować się wiedzą o tym, jakich gatunków chwastów na polu należy się spodziewać. Chwasty w zbożu stanowią poważne zagrożenie dla wielu upraw. Dlatego dzięki prawidłowemu stosowaniu tych zaleceń, będziemy mogli dobrać odpowiednie substancje aktywne, a pole pozostanie wolne od zachwaszczenia.

Przeczytaj również: Chwasty dwuliścienne w zbożach jarych – jak je zwalczyć?