Składniki pokarmowe to pierwiastki mineralne oraz proste związki organiczne i nieorganiczne, niezbędne do prawidłowego rozwoju roślin uprawnych. Ich niedobór prowadzi do poważnych konsekwencji w postaci zahamowania wzrostu i pogorszenia kondycji roślin. Uprawy stają się bardziej podatne na ataki patogenów i w konsekwencji wydają mniej obfity plon.
Na poważny niedobór składników pokarmowych narażone są między innymi plantacje rzepaku ozimego. Dokładne oględziny upraw na początku wiosny pozwolą określić, czego najbardziej brakuje roślinom uprawnym i jakie nawozy warto zastosować w najbliższych tygodniach.
Niedobór azotu (N)
Azot to najważniejszy z pierwiastków wpływających na wielkość, ilość i jakość roślin uprawnych na plantacji rzepaku ozimego. Jest materiałem budującym białka i kwasy nukleinowe, wchodzi również w skład witamin i chlorofilu. Wraz z potasem i fosforem odpowiada za prawidłowy wzrost części nadziemnych i podziemnych roślin.
Charakterystycznym objawem niedoboru azotu w rzepaku ozimym jest opóźniony wzrost (karłowatość) roślin uprawnych oraz przebarwienia liści. W wyniku tzw. blaknięcia blaszek liściowych – młode liście przybierają bladozielony kolor, starsze liście stają się żółte, a przy silnym głodzie azotowym – purpurowo-czerwone. Rozeta może wydawać się nieco luźniejsza niż zwykle. Rzepak z niedoborem azotu jest bardziej podatny na choroby grzybowe i ataki szkodników.
Niedobór fosforu (P)
Fosfor, podobnie jak azot i potas to podstawowy składnik pokarmowy w uprawie rzepaku ozimego. Pełni liczne funkcje budulcowe i metaboliczne, a tym samym jest niezbędny do prawidłowego rozwoju rośliny. W dużej mierze odpowiada za prawidłowy rozwój systemu korzeniowego, co wpływa na wydajność w pobieraniu wody i składników pokarmowych z gleby.
W przypadku niedoboru fosforu w rzepaku ozimym można zaobserwować fioletowy, purpurowy lub ciemnoczerwony odcień liści, obejmują również nerwy liściowe. W skrajnych przypadkach deficytu fosforu dochodzi do obumierania starszych liści.
Niedobór potasu (K)
Potas, podobnie jak azot, pobierany jest przez rzepak w bardzo dużych ilościach. Pełni wiele różnorodnych funkcji, między innymi reguluje gospodarkę wodną i zwiększa odporność na wymarzanie. Odpowiednia ilość potasu gwarantuje wysoką jakość i dobre plonowanie roślin uprawnych.
Niedobór potasu w rzepaku ozimym można rozpoznać po zahamowaniu wzrostu: pędy stają się słabe i wiotkie, młodsze liście pozostają wyraźnie mniejsze, a starsze ulegają pomarszczeniu i skręceniu ku dołowi. Wzdłuż krawędzi starszych liści pojawiają się chlorozy, które następnie przekształcają się w nekrozy (w przypadku niedobory magnezu w rzepaku ozimym również pojawiają się chlorozy, występują one jednak od środkowej części liści). Roślina przybiera charakterystyczny niebieskawy odcień.
Niedobór siarki (S)
Niedobór siarki pojawia się zazwyczaj na dość przepuszczalnych, kwaśnych i ubogich glebach, z których pierwiastek ten jest łatwo wymywany przez intensywne opady deszczu. W przypadku jego deficytu dochodzi do zaburzeń w procesie syntezy białek i pogrubienia ścian komórkowych.
Pierwsze objawy niedoboru siarki w rzepaku ozimym to zahamowanie wzrostu (młode liście pozostają małe i wąskie, nieco łyżeczkowate) oraz mozaikowate przebarwienia liści. Młodsze liście stają się jasnozielone lub żółte, a w przypadku silnego deficytu – fioletowe lub czerwonawe. Niedobór siarki w rzepaku łatwo pomylić z objawami niedoboru azotu. Warto jednak pamiętać, że deficyt azotu w pierwszej kolejności pojawia się na starszych liściach.
Niedobór magnezu (Mg)
Brak przyswajalnego magnezu w glebie stanowi bardzo duże zagrożenie dla plonowania rzepaku ozimego. Pierwiastek też odgrywa ważną rolę w procesie fotosyntezy i odpowiada za mechaniczną trwałość ścian komórkowych w obrębie tkanki roślinnej. Wspomaga również rozwój systemu korzeniowego i kontroluje transformację azotu w białko.
Niedobór magnezu w rzepaku ozimym w pierwszej kolejności obejmuje starsze liście, na których pojawiają się rozległe chlorozy, a następnie nekrozy. Przebarwienia rozwijają się pomiędzy nerwami, podczas gdy same nerwy pozostają zielone.
Niedobór boru (B)
Bor jako jedyny spośród mikroelementów nie bierze udziału w procesach regulujących gospodarkę azotową w rzepaku ozimym. Niemniej jednak pełni bardzo ważną rolę w prawidłowej wegetacji roślin. Uczestniczy on w kształtowaniu struktury ściany komórkowej, reguluje aktywność auksyn, odpowiada za syntezę cukrów, kwasów nukleinowych i białek. Wpływa na również na prawidłowy rozrost korzeni i pobieranie innych składników odżywczych z gleby.
Niedobór boru w rzepaku ozimym objawia się przede wszystkim zahamowaniem wzrostu i deformacją blaszki liściowej oraz korzeni. Liście stają się kędzierzawe i łamliwe. Można zaobserwować puste przestrzenie pod stożkiem wzrostu oraz wyraźnie skrócone międzywęźla. Charakterystyczne pękanie pędu głównego (szczególnie w czasie intensywnego wzrostu, gdy rzepak wchodzi w fazę wydłużania pędu głównego) drastycznie zmniejsza odporność roślin na ataki patogenów.
Niedobór manganu (Mn)
Choć problem niedoboru manganu dotyczy przede wszystkim zbóż, rzepak również pozostaje wrażliwy na jego deficyt. Pierwiastek ten bierze udział w procesach regulujących gospodarkę azotową roślin uprawnych, podnosi również odporność rzepaku na czynniki stresowe i odpowiada za prawidłowy rozwój systemu korzeniowego (wspomaga pobieranie fosforu).
Niedobory manganu w rzepaku ozimym pojawiają się głównie pod postacią zahamowania wzrostu i bladych plam w środkowych częściach blaszki liściowej. Młode liście nabierają marmurkowatych przebarwień w kolorze żółtym. Formujące się łuszczyny przebarwiają się na czerwono. Kwitnienie, dojrzewanie i zbiór rzepaku są wyraźnie opóźnione. Niedoboru manganu w rzepaku uzupełnia się dolistnie – w fazie pąkowania.
Stosuj nawozy dolistne
Szeroko praktykowaną metodą uzupełniania niedoborów składników odżywczych w rzepaku ozimym jest nawożenie dolistne. W porównaniu ze zwykłym dokarmianiem roślin – to metoda o wiele szybsza i przynosząca lepsze efekty. Nawozy dolistne trzeba jednak stosować rozważnie – zarówno deficyt, jak i nadmiar pierwiastków stanowią zagrożenie dla wegetacji i plonowania.
Na polskim rynku dostępnych jest wiele nawozów dolistnych, jednak warto wybrać te sygnowane zaufaną marką i cieszące się dobrą opinią plantatorów. Nigdy nie kupuj środków niewiadomego pochodzenia, w naruszonym opakowaniu lub w opakowaniu pozbawionym etykiety w języku polskim.
By dokarmianie dolistne było efektywne – pamiętaj by przeprowadzić je w odpowiednich warunkach pogodowych. Temperatura i wilgotność to podstawowe czynniki warunkujące skuteczność oprysku. Dlatego najlepiej wykonywać zabieg dokarmiania w godzinach wieczornych lub bardzo wcześnie rano – w temperaturze poniżej 20°C. Temperatura cieczy użytkowej stosowanej w oprysku nie powinna być niższa niż 12°C, zadbaj również o właściwe stężenie substancji, by zapobiec poparzeniu roślin.
Więcej o wiosennym nawożeniu rzepaku przeczytasz tutaj.
