W wielu przypadkach straty plonu w rzepaku ozimym powodowane przez żerujące szkodniki mogą dochodzić do 50%. Zdarza się, że te statystyki mogą być jeszcze bardziej niekorzystne. Spektrum szkodników, które zagrażają tej uprawie jest szerokie i obejmuje gatunki uszkadzające rośliny jesienią oraz wiosną. W poniższym wpisie koncentrujemy się na tych, z którymi trzeba walczyć wiosną.
Chowacz brukwiaczek
Chrząszcze wylatują na pola rzepaku już w połowie marca. Kilka dni od nalotu na plantację samice chowacza brukwiaczka składają jaja w górnej części pędu. W konsekwencji w trakcie kwitnienia pędy rzepaku mogą ulegać deformacji. Skręcają się i mogą pojawiać się na nich niekształtne zgrubienia oraz pęknięcia. Larwy żerują wewnątrz pędu. W okresie kwitnienia dorosłe larwy wgryzają się u nasady liścia, by opuścić pęd, a następnie przepoczwarzyć się w glebie.
Termin obserwacji i próg szkodliwości
Początek marca i koniec marca: 10 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu kolejnych 3 dni lub 2–4 chrząszczy na 25 roślinach
Opis uszkodzeń
“Pierwsze objawy żerowania tego szkodnika, to miejsca nakłuć na łodydze wielkości około 1 mm wykonane przez osobniki dorosłe. Początkowo są śluzowate, a następnie białawo obrzeżone. Na łodydze, w trakcie wzrostu pędu głównego okaleczone miejsca wydłużają się, tworzą cienkie rynny, zgrubienia oraz skrzywienia w kształcie litery „S” (przede wszystkim w dolnej części łodygi). W tych miejscach łodygi pękają, często łamią się i stanowią bramę wejściową dla chorób. W rdzeniu łodygi można rozpoznać ślady żerowania larw.”
źródło: IOR PIB Poznań 2016
Skuteczne formy walki z tym szkodnikiem: Carnadine 200 SL, Carnapak, Kaiso 050 EG
Chowacz czterozębny
Chrząszcz ten występuje na wszystkich uprawach rzepaku. Pojawia się na plantacji nieco później niż wspomniany wyżej brukwiaczek. Samice składają jaja na dolnej stronie liści lub w ogonkach liściowych. Z kolei młode larwy wgryzają się do łodyg właśnie przez ogonki liściowe. W miejscach tych widoczne są charakterystyczne otwory. Jedną z konsekwencji działania chowaczy czterozębnych jest żółknięcie i załamywanie, co następuje po pewnym czasie. Pędy także stają się łamliwe. Zdarza się, że rośliny zaatakowane przez ten gatunek chowaczy częściowo przedwcześnie dojrzewają.
Termin obserwacji i próg szkodliwości
Przełom marca i kwietnia: 20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 6 chrząszczy na 25 roślinach
Opis uszkodzeń
“W tym przypadku pierwszymi wyraźnymi wskaźnikami obecności szkodnika są „ukłucia”. Występują one na nerwach głównych i ogonkach liściowych, a ich sprawcami są samice przygotowujące się do złożenia jaj. We wnętrzu łodygi żerują białawe larwy w brązowych chodnikach. W przeciwieństwie do uszkodzeń powodowanych przez chowacza brukwiaczka, łodyga rzepaku nadal rośnie prosto. Podczas silnego uszkodzenia łodygi mogą wystąpić zahamowania we wzroście roślin.”
źródło: IOR PIB Poznań 2016
Skuteczne formy walki z tym szkodnikiem: Carnadine 200 SL, Carnapak
Chowacz podobnik
Podobnie zimuje w wierzchniej warstwie gleby, pod ściółką. Oblot rozpoczyna dopiero przy temperaturze około 13 ℃. Samice składają jaja w ściankach łuszczyn. Otwory w łuszczynach wykonane przez chowacza podobnika wykorzystywane są przez pryszczarka kapustnika (składanie jaj). Są również „świetnym” miejscem na początek infekcji grzybowych. Larwy podobnika żerują na zalążkach nasion, po czym przedostają się do gleby, gdzie następuje ich przepoczwarczenie. Kolejne pokolenie chowacza wylatuje na przełomie lipca i sierpnia.
Termin obserwacji i próg szkodliwości
Przełom kwietnia i maja: 4 chrząszcze na 25 roślinach
Opis uszkodzeń
“Łuszczyny pozostają zamknięte, jednak przedwcześnie żółkną. Są lekko zdeformowane i mają 1 otwór. Wewnątrz łuszczyny można znaleźć 1 larwę żerującą na nasionach.”
źródło: IOR PIB Poznań 2016
Skuteczne formy walki z tym szkodnikiem: Carnadine 200 SL, Carnapak
Słodyszek rzepakowy
Na początku kwietnia słodyszki wylatują w wielkiej liczbie na pole rzepaku. Naloty na plantacje rozpoczynają się, gdy temperatura przekroczy 15°C. Największe szkody powodują chrząszcze, które żerują na zwartych pąkach kwiatowych, gdyż przed kwitnieniem słodyszki muszą otwierać pąki kwiatowe, by dostać się do pręcików. Uszkodzone pąki żółkną i później najczęściej odpadają. Po rozwinięciu się kwiatów słodyszki wyjadają tylko pylniki, najczęściej nie uszkadzają zalążni, więc łuszczyny normalnie się zawiązują.
Termin obserwacji i próg szkodliwości
Zwarty kwiatostan: 1–2 chrząszcze na roślinie
Luźny kwiatostan: 3–5 chrząszczy na roślinie
Opis uszkodzeń
“Wygryzienia w pąkach kwiatowych, część całkowicie wydrążona. Uszkodzone pąki żółkną, usychają, a następnie odpadają (pozostają jedynie szypułki kwiatowe). Skutkiem tego są nieregularne kwiatostany, względnie nieregularnie rozłożone łuszczyny.”
źródło: IOR PIB Poznań 2016
Skuteczne formy walki z tym szkodnikiem: Carnadine 200 SL, Carnapak, Kaiso 050 EG
Pryszczarek kapustnik
Pryszczarek zimuje w ziemi na głębokości nie większej niż 10 cm. Oblot owadów następuje na początku kwitnienia i w maju. Wówczas samice składają jaja (do łuszczyn). I tak jak wspomniano wyżej, pryszczarek wykorzystuje otwory „przygotowane” przez chowacza podobnika. Radzą sobie również z nieuszkodzonymi łuszczynami, ale tylko jeśli są jeszcze młode i mają cienką warstwę komórek. W ciągu roku, na rzepaku ozimym występują 3 pokolenia tego szkodnika.
Termin obserwacji i próg szkodliwości
Od początku opadania płatków kwiatowych: 1 owad dorosły na 4 rośliny
Opis uszkodzeń
“Łuszczyny przedwcześnie żółkną, nabrzmiewają, często ulegają zniekształceniom koło wierzchołka, kurczą się i przedwcześnie pękają. We wnętrzu łuszczyn znajdują się liczne larwy (od 5 do 100) niszczące nasiona.”
źródło: IOR PIB Poznań 2016
Skuteczne formy walki z tym szkodnikiem: Carnadine 200 SL, Carnapak
Źródło:
- Piekarczyk K., Woźny J. 1986. Progi ekonomicznej szkodliwości chorób i szkodników roślin uprawnych. Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy
- Opracowanie zbiorowe pod redakcją dr Jajor E. i prof. dr hab. Mrówczyński M. Metodyka integrowanej ochrony i produkcji rzepaku ozimego oraz jarego dla doradców. Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy. Poznań 2016. Wersja on-line.
